Τρίστενο

Το Τρίστενο βρίσκεται στις δυτικές πλαγιές της κεντρικής οροσειράς της Πίνδου σε υψόμετρο 940 μέτρων. Το Τρίστενο τέως Δρεστενίκον Επαρχίας Δωδώνης μέχρι το 1927 όπου και άλλαξε το όνομά του, δεν είναι γνωστό πότε δημιουργήθηκε ως χωριό.
Γραπτώς πρώτη φορά αναφέρεται σ’ ένα χρυσόβουλο 1319 (παραχωρητήριο περίπου) του Ανδρόνικου Β’ σε κάποιο άρχοντα των Ιωαννίνων με το όνομα Δρεστενίκος του οποίου το όνομα υπήρχε τουλάχιστον μέχρι τον περασμένο αιώνα στα Γιάννινα. Προφανώς από το όνομα του Βυζαντινού αυτού τιμαριούχου, ονομάστηκε το χωριό Δρεστενίκου και αργότερα Δρεστένικο και Ντρεστένικο. Μετονομάσθηκε σε Τρίστενο προφανώς από τα τρία στενά που υπάρχουν πάνω από το χωριό. Σαν πρώτοι οικιστές του αναφέρονται ποιμένες από την Χειμάρρα που έφερναν τα πρόβατά τους για βοσκή στο Ζαγόρι το καλοκαίρι. Αυτήν την εκδοχή δεν την δέχονται οι κάτοικοί του που αντιπαρατάσουν την άποψη ότι οι πρώτοι οικιστές ήρθαν από την Βέροια και ήταν τεχνίτες σκαφιδίων. Το Τρίστενο, αναφέρεται σαν τόπος θανάτου του Αγωνιστή των Βαλκανικών Πολέμων, Χατζημιχαήλ Κωνσταντίνου, το 1913.

Αξιοθέατο του χωριού είναι η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, χτισμένη με κλασική Ζαγορίσια αρχιτεκτονική το 1793. Λίγα είναι τα κτίσματα που διατηρούν την κλασική Ζαγορίσια αρχιτεκτονική αφού όπως και τα υπόλοιπα χωριά του Ανατολικού Ζαγορίου, έτσι και το Τρίστενο κάηκε από τους Γερμανούς κατά το 1943.
Σημείο αναφοράς του χωριού είναι ο παραδοσιακός πέτρινος νερόμυλος ο οποίος κτίστηκε το 1835. Στην αρχή ήταν διπλός με δύο μονάδες παραγωγής και είχε την δυνατότητα να αλέθει 100 οκάδες δημητριακών την ώρα. Τα τελευταία χρόνια ανακαινίστηκε και ξαναλειτουργεί. Πρόκειται για έναν από τους τελευταίους νερόμυλους στην χώρα που βρίσκεται σε λειτουργία. Τέλος το πέτρινο γεφυράκι που ενώνει το χωριό που έχει κόψει στα δύο το ρέμα Γκούρα που το διασχίζει.